vrijdag 25 november 2011

De kunst van cultureel ondernemerschap

Donderdag 24 november moest ik een workshop leiden over cultureel ondernemerschap. Een lastige, met teruglopende subsidies, kostprijsverhogende btw en dalende koopkracht vanwege een nakende recessie. Kom daar mee eens om in deze tijd. Alles van waarde is weerloos en helaas reageert de cultuursector ook zo. Ter voorbereiding op mijn presentatie ben ik toch maar eens in wat cijfers gedoken. Voor mij als buitenstaander onthutsend. Het deed mij de stelling ontlokken dat ondanks de politiek aan een sanering van de sector niet te ontkomen viel.

Als goed marketeer werkte ik 'van buiten naar binnen' en ging op zoek naar kengetallen van de branche. Zo leerde dat in de periode 2000 - 2008 landelijk het aantal gesubsidieerde culturele instellingen verdubbelde. Tegelijkertijd nam de subsidie maar met 30% toe. Dan verdeel je met elkaar de armoede. Door de groei van staf en overhead nam de financiĆ«le waarde op het podium af. Dit resulteerde in een gemiddelde kostprijs per bezoek van € 81,-in een theater met een gemiddelde subsidie van € 55,-. Tel uit je winst of beter gezegd je verlies.

Nooit geweten, maar culturele instellingen in Nederland zijn jaarlijks € 700 mln. kwijt aan huisvestingskosten. Dat is meer dan bijvoorbeeld welzijn € 400 mln. of kinderopvang, € 500 mln. Sterker nog met € 260,- m2 per jaar huisvestingskosten kent de sector de duurste m2 van het maatschappelijke vastgoed. En dan heb ik nog geen eens naar de bezettingsgraad gekeken.

In de periode 2008 - 2011 verloren de podiumkunsten een kwart van hun klanten vanwege de recessie. Met aangekondigde bezuinigingen daar bovenop wordt verwacht dat 2/3 van het aanbod zal verdwijnen. Als oplossingsrichting wordt de sector ondernemerschap voor ogen gehouden. Los van het economische klimaat en politieke interventies (BTW!) kent de sector in Nederland geen tradities van eigen inkomsten. In Engeland bij voorbeeld komt 55% van de omzet uit eigen inkomsten. In Nederland ligt dit gemiddeld op 20% voor de podiumkunsten met 18% zelfs lager. In Vlaanderen doen ze dat met 38% zelfs nog beter.

Naast een sanering van de bedrijfstak zullen de beoogde overlevers in de sector hun knopen moeten tellen. Hoe genereer ik meer eigen inkomsten? Maar ook, hoe reduceer ik mijn kosten? Welke formule is er nodig om met mijn cultuurbedrijf een sluitend verdienmodel te realiseren. Een multifunctionele inzet van het maatschappelijke vastgoed biedt wat dit betreft perspectief. Maar dat vereist wel mentale creativiteit van het management en lef van bestuurders. Wat dat betreft zijn het Kultuurhus in Borne en De Kamers in Amersfoort daar mooie voorbeelden van.